«Старшыня проста білася галавой аб стол. Пасля нам раздалі канверты з грашыма». Настаўніца была ў выбарчай камісіі ў 2020-м — і вось што пабачыла

Як лічылі галасы і падпісвалі пратаколы

Аксана згадвае, як у 2020-м падлічвалі галасы. Па тых бюлетэнях, што прайшлі праз яе, суадносіны галасоў за Ціханоўскую і за Лукашэнку былі 80 да 20.

«Я гэта запісваю. Потым мы аддаём гэта чалавеку, які пералічвае нашы паперкі. (…) Нам выдаюць зусім іншы вынік», — згадвае жанчына.

Аксана не бачыла, як складаліся пратаколы. Яе хвалявала тое, што яна не магла дазваніцца да сына. А калі дазванілася, то пачула, акрамя голасу сына, выстралы.

«Я не бачыла, што там рабілі, як запісвалі пратаколы. У мяне была мэта хутчэй пайсці. Мне трэба было забраць сына з цэнтра. Мае сыны яшчэ заканчваюць школу. У мяне была паніка.

У гэты час нам прыносяць пратаколы. І ў нас шок. (…) Першапачаткова падпісала толькі два ці тры чалавека. (…) І старшыня камісіі падымае людзей і кажа «пералічвайце».

Па словах жанчыны, для пераліку быў прапанаваны толькі адзін стос з бюлетэнямі для галасавання. Усяго такіх стосаў было шмат.

«Яны ўсе перавязваюцца, пламбіруюцца. Там сур'ёзная ідзе работа. Усё завязваецца. Ніхто адтуль нічога не можа дастаць. Гэта ўсё звозіцца ва ўпраўленне адукацыі.

І гэты адзін стос разразаецца, выкідваецца на стол. Дзе сапраўды было за Лукашэнку. Яны проста ўзялі тое, дзе галасавалі за Лукашэнку», — тлумачыць Аксана.

Аднак члены камісіі адмовіліся падпісваць і пасля гэтага. Як згадвае жанчына, у старшыні камісіі пачалася паніка.

«У старшыні камісіі, нашага дырэктара [школы] дзіця-інвалід. Яна сядзела, калі мы не падпісвалі дакументы, і проста білася галавой аб стол. Яна не ведала што рабіць. Ёй звоняць. Я чую, што яна кажа, што ў яе не падпісана, што яна яшчэ не можа везці ў аддзел адукацыі пратаколы».

Але ў выніку, пасля некалькіх гадзін чакання, пратаколы былі падпісаны.

Сама Аксана паставіла свой подпіс пасля таго, як даведалася, што ўжо абвешчаны вынікі галасавання: «Ужо ўсё роўна. Мне проста пазванілі. З тэлебачання адзін харошы таварыш сказаў: «Аксана, зразумей адну рэч. Я таксама тут. Я таксама сябе ненавіджу. Мы таксама цяпер гэта абвяшчаем па тэлевізары. Ну ўжо ўсё абвешчана. Ад таго, падпісалі вы ці не, нічога не мяняецца».

Павялічыць

Што было пасля выбараў

Пасля выбараў члены камісіі патрапілі дахаты дзесьці апоўначы.

«Нас вывозілі пад АМАПам. (…) У адзін момант нас усіх выгружаюць [са школы] у аўтобус. Людзі скандзіруюць. Аўтобус проста хістаецца. Я стаю, у мяне цякуць слёзы. Стаіць нейкі мент і кажа: «Чаго ты равеш?» Я кажу: «Сорамна. Вы разумееце, што адбываецца? Гэта ж так сорамна». Ён пачынае смяяцца».

Аксана сцвярджае, што члены выбарчай камісіі атрымалі «вялікую суму грошай»:

«У адзін момант нас паклікалі і раздалі канверты. Там апынулася такая сума… Я была ў шоку», — згадвае жанчына і дадае, што атрыманая сума была эквівалентная прыкладна 200 далярам. Пазней гэтыя грошы яна пералічыла ў некалькі фондаў.

Жанчына сцвярджае, што яе калегі, якія былі членамі выбарчай камісіі, спакойна аднесліся да таго, што ўдзельнічалі ў фальсіфікацыі.

«Жыццё працягваецца. Усе працуюць. Усё добра. Я ў некаторых пыталася, як так можна. Адказ: «Што тут такога. У любым выпадку нічога не памяняецца. У любым выпадку гэта павінна было быць. А ты што, чакала іншага выніку?». А нехта проста маўчаў».

Пасля выбараў Аксана працягвала працаваць у школе. Па выходных яна хадзіла на маршы. У школе ўсе пра гэта ведалі. Яна размяшчала здымкі ў сваіх сацыяльных сетках. Аднойчы яе выклікала дырэктарка.

«Кажа мне перад кабінетам: «Пакіньце тэлефон пад кабінетам. Я ведаю, што вы мяне запісваеце». (…) Ёй здавалася, што яе ўсе пішуць. (…) Я пакінула тэлефон каля кабінета. Яна мне сказала: «Аксана Мікалаеўна, на вас нейкая справа ў камітэце (ці «там пра вас цікавяцца»). Я вам дапамагу. Прыйдзе час, можа, вы мне дапаможаце».

Па словах жанчыны, яна не зразумела, пра якую дапамогу ідзе гаворка. Сама размова адбылася пасля таго, як яна з іншымі калегамі запісала зварот настаўнікаў.

Праз некаторы час Аксана з'ехала з Беларусі ў Балгарыю, а пасля пачатку поўнамаштабнай вайны ва Украіне пераехала ў Польшчу. Некаторы час у Варшаве яна працавала ў таксі, а затым знайшла працу па доглядзе дзяцей (бэбісітара) у невялікім польскім горадзе.

• 16
• 0
• 0
• 5
• 1
• 31
• 34
• 0