«Лукашэнка акружыў сябе сілавікамі». Экс-дыпламаты разважаюць, як сыход Макея адаб’ецца на сістэме
Якія змены можна чакаць у працы МЗС? Як Уладзімір Макей уплываў пасля выбараў на выбудоўванне знешняй палітыкі Беларусі? Разважаюць былыя дыпламаты Валер Кавалеўскі і Павел Слюнькін.
«Кантакты з Захадам былі, але нічога не давалі»
Прадстаўнік Святланы Ціханоўскай па міжнародных справах Валер Кавалеўскі з Уладзімірам Макеем непасрэдна не працаваў.
«У той час, калі я быў у МЗС, Макей працаваў памочнікам у Адміністрацыі Лукашэнкі. Былі пэўныя супольныя сувязі, але шчыльных адносінаў не», — кажа ён.
Кавалеўскі лічыць, што Макей у першую чаргу — страта для рэжыму Лукашэнкі, а не для краіны.
«Варта адзначыць, што пасля 2020-га роля Макея ў прыняцці рашэнняў рэзка знізілася, — расказвае ён. —
Фактычна знешняя палітыка Беларусі знікла, Макей выконваў цырыманіяльную ролю, яго меркаванне не ўлічвалася. Разам з тым гэта чалавек, які меў аўтарытэт на Захадзе да 2020-га. Яго ўспрымалі з пэўным узроўнем даверу, але пасля выбараў ён знік».
Валер Кавалеўскі лічыць, што персона, якая прыйдзе на пасаду міністра замежных спраў, будзе праводзіць абсалютна лукашэнкаўскую палітыку.
«Станоўчых прагнозаў у мяне няма, — кажа ён. — Пасля 2020-га ў Макея некалькі разоў на год атрымлівалася выязджаць за межы Беларусі, не ў Расію, Цэнтральную Азію, а ў краіны Заходняй Еўропы, але гэтыя кантакты нічога не давалі. Большасць з іх заставаліся непублічнымі, бо еўрапейскія міністры замежных спраў саромеюцца сустракацца з чалавекам, які з’яўляецца галоўным дыпламатам дыктатара.
Ніякіх прыкмет нармалізацыі адносінаў паміж дыктатурай і дэмакратычным Захадам на сёння няма. Макей ніяк не мог карыстацца астаткам свайго аўтарытэту, сувязямі для таго, каб выраўняць адносіны з Захадам, бо з таго боку існуе абсалютнае непрыняцце рэжыму Лукашэнкі пасля 2020-га, а гэта вельмі адбіваецца на тым, што могуць рабіць дыпламаты».
«Знешнюю палітыку цяпер задаюць умовы, а не чалавек»
Былы супрацоўнік МЗС Павел Слюнькін лічыць, што сыход Макея на знешнюю палітыку ніяк уплываць не будзе, бо яна фарміруецца не столькі чалавекам, які ўзначальвае ведамства, колькі ўмовамі, у якіх існуе.
«Цяпер умоў для зменаў няма, калі ніводзін з бакоў (ні Захад, ні рэжым Лукашэнкі) не гатовы ісці на істотныя крокі, саступкі, — кажа ён. — Напрыклад, рэжым Лукашэнкі можа вызваліць палітзняволеных, але пры гэтым ён не спыніць рэпрэсіі і не зможа гарантаваць, што расійскія войскі сыдуць з тэрыторыі Беларусі. Проста не існуе перамоўнага парадку дня. У гэтым праблема. Каго ні прызнач, гэты фактар не зменіцца, пакуль бакі самі не захочуць моцна змяніць свае падыходы».
Павел Слюнькін кажа, што ў залежнасці ад таго, каго прызначыць Лукашэнка новым міністрам замежных спраў, можна будзе прыкладна здагадвацца, якія задачы ён ставіць перад МЗС.
«Калі сілавіка, русафіла, які будзе прасоўваць ідэі «Захад — вораг», «Мы з Расіяй», — гэта дасць нам разуменне, як Лукашэнка бачыць цяпер знешнюю палітыку. Калі кар’ернага дыпламата, які б асабліва не выказваўся па-антызаходняму, то гэта, безумоўна, будзе сведчыць пра тое, что МЗС у дзеючых умовах паспрабуе кантактаваць з Захадам. А можа быць увогуле нечаканая фігура, якая б спалучала адначасова і тое, і другое», — разважае ён.
Павел Слюнькін таксама называе адметнасць фігуры Уладзіміра Макея. Па-першае, ён адначасова меў вайсковы досвед і дыпламатычны.
«Ён з Лукашэнкам размаўляў як вайсковец. Усе аўтарытарыі любяць, калі падначаленыя стукаюць абцасамі. І Лукашэнка таксама, а Макей гэта ўмеў рабіць, прэзентаваў сябе як лаяльнага выканаўцу.
Калі ён сустракаўся з замежнікамі — уключаў таленавітага дыпламата, які мог размаўляць на некалькі мовах, ведаў, што ад яго хочуць пачуць, умеў растлумачыць.
Я гэта адзначаю, таму што прысутнічаў з ім на некаторых перамовах. Да 2020-га замежнапалітычнае развіццё фармулявала МЗС і часткова ўнутрапалітычнае таксама — лібералізацыя, рэформы. Пасля выбараў — сілавікі ў трэндзе», — расказвае Слюнькін.
Павел мяркуе, што сярод кандыдатаў на пасаду міністра замежных спраў шанцы ёсць у першага намесніка кіраўніка Адміністрацыі Лукашэнкі Максіма Рыжанкова і намесніка міністра Сяргея Алейніка.
«Трэцяя фігура — чалавек, які мае вайсковы досвед і адначасова валодае замежнымі мовамі. Гэта таксама тэарэтычная замена. Лукашэнка ўсюды папрызначаў сілавікоў, яму важна, каб яны яго акружалі. І гэта адлюстроўвае тое, як ён цяпер бачыць сітуацыю», — кажа ён.
Каментары