Niedarahuju. Repartaž Alesia Kudryckaha z vystavy zbroi «MILEX-2005». Niepadalok ad praspektu Mašerava jeździać robaty. Jany vyšukvajuć sabie darohu z dapamohaj minijaturnych videakameraŭ, abmacvajuć klušniami pieraškody dy skubuć śviežuju travu husienicami. Nie, heta nia zdymki blakbasteru pra pryhody kaśmičnych rejndžaraŭ. Heta — vučebny demantaž vybuchovaha prystasavańnia. Natoŭp hledačoŭ składajecca z mocnaj pałovy čałaviectva — mužčynaŭ siaredniaha vieku ŭ čornych akularach, vajskoŭcaŭ, jakija zdymajuć maneŭry robataŭ na videa, adsunuŭšy na patylicu vysokija furažki, dy chłopčykaŭ, što hladziać z raziaŭlenymi ratami na hulni metalovych ciahlicaŭ.
Kožny, chto zachodzić na vystavu, adrazu natraplaje na stend «BiełOMA». Pad škłom raskładzienyja aptyčnyja pryceły dy lazernyja ŭkazalniki celi. Vybar uražvaje. Skamiečyŭšy rukavy pinžaka, mužčyna, padobny da turka, prafesijnym rucham uskidaje novieńki «Kałašnikaŭ» uharu dy prycelvajecca, prycisnuŭšy voka da našpihavanaj optykaj trubački vidašukalnika. Admysłoviec «BiełOMA» apaviadaje pra asablivaści prycełu, pierakładčyk tłumačyć ich pa-anhielsku.
Za stendam «Biełspecźnieštechnika» siadziać dźvie dziaŭčyny-metyski, jakija ščodra prezentujuć hledačam svaju pa-latynaamerykansku smuhlavuju skuru. Zdajecca, jany pryjechali siudy z partyzanskaha lahieru, schavanaha niedzie na schiłach Andaŭ, asabliva, kali ŭličvać ich kamuflaž dy vajskovyja kiepki. Aściarožna pazirajučy na «partyzanak», hartajem kataloh. «Supraćtankavy kompleks «Fahot-M». Bronieprabivalnaść — 550 mm». Achvotna vierycca.
Pobač na stendzie — minamiot. Chłopčyk celicca ŭ tatu. Abodva ŭśmichajucca. Baćka akuratna advodzić rulu ad svajho straŭnika dy piaščotna treple syna pa hałoŭcy.
Kresła z prapeleram
Ź inšaha boku «Biełspecźnieštechnika» prezentuje całkam unikalny ekspanat — kresła z prapeleram zzadu. Voś jana, niaździejśnienaja mara pra Karłsana! Praŭda, kali va ŭjaŭleńni paŭstaje karcina terarysta-śmiertnika, jaki lacić na takim zedliku da svajoj złačynnaj mety, na kresła pačynaješ pahladać padazrona. Zrešty, z takoha kresła (dla paraplanu?) možna taksama analizavać chod pasiaŭnoj kampanii.
Čatyry aficery-araby ŭ błakitnych mundzirach dy furažkach, ščodra vyšytych zołatam, uvažliva pryhladajucca da partatyŭnaha latalnaha aparatu dy łoviać kožnaje słova pradstaŭnika firmy, jaki tłumačyć pryncyp jahonaha dziejańnia. «I vystava, i biełaruskaja zbroja ŭvohule robiać na mianie vielmi dobraje ŭražańnie», — na cudoŭnaj anhielskaj kaža pałkoŭnik Hanim z Vajskova-pavietranych siłaŭ Kataru, jaki pryjechaŭ na vystavu pa zaprašeńni biełaruskaha ŭradu. «Ja baču šmat novych raspracovak. My vielmi zacikaŭlenyja ŭ tym, kab paznajomicca ź imi, sustrecca ź ludźmi, jakija imi zajmajucca». Ale kazać pra kankretnyja mety vizytu achvočych niama. Uvahu pryciahvaje tuzin ciemnaskurych mužčynaŭ u cyvilnym. Jak vyjaŭlajecca, heta pradstaŭniki VPS afrykanskaj krainy Erytreja (nasielnictva 4 młn čałaviek). «Nam usio tut vielmi padabajecca». — «Ci planujecie zaklučać jakija-niebudź kantrakty?» — «Nie. My tut, kab pahladzieć na techniku i padumać pra budučaje supracoŭnictva».
Virtualnaja vajna
Pahladzieć sapraŭdy jość na što. NDI EVM prezentuje systemu padtrymki stereaskapičnaha dešyfravańnia. Teleekran, na im — raspłyŭčataja vyjava miascovaści, źniataj, vidać, z samalota ci mo sa spadarožnika. Ale varta načapić akulary (adno škielca aranžavaje, inšaje — błakitnaje), i pierad taboj paŭstaje trochmiernaja abjomnaja vyjava.
A ŭ hety čas na stendzie «Biełtechekspart» idzie virtualnaja vajna. Apranajecie admysłovy šlem-akulary, bieracie ŭ ruki mulaž «stynhiera» dy źbivajecie sabie samaloty. Tyja, chto navažvajecca pahulacca ŭ Remba, krychu rasčaravanyja — jany čakali poŭnaha pahružeńnia ŭ vajskovyja dziejańni, a trapili ŭ prościeńkuju mulciašku, chiba što ź niebłahimi hukavymi efektami. «Što ž vy chacieli, — aburajecca čałaviek la stendu. — Heta — symulatar boju, stvorany dla treniroŭki».
Na stendzie «Minator-Servis» — toje, što mahło b zrabicca hvazdom vystavy, kab nie było ŭžo pakazanaje dva hady tamu na «MILEX-2003». «Stałkier», niabačnaja dla radaraŭ bajavaja raźviedvalna-dyversijnaja mašyna, drapiežna nachiliła svaju plaskatuju bašniu. Jana pakrytaja šurpataj, padobnaj da asfaltu maskiroŭkaj dy žoŭtaj zasochłaj hlinaj. Pa televizary pobač pakazvajuć «Stałkier» u dziejańni. Jon imčyć pa vulicy typovaha blizkaŭschodniaha miastečka, padskokvajučy na ŭzhorkach. Vakoł — arabskija nadpisy. Zdajecca, što hladziš žyvy repartaž z čarhovaj haračaj kropki, i ad hetaha robicca nijakavata. Ale narešcie ŭ ekran traplaje šylda pa-anhielsku, i ty ŭzdychaješ z palohkaj: tank vypraboŭvali nie ŭ vuličnych bajach, a na adnoj z vystavaŭ u Abjadnanych Arabskich Emiratach.
Biełaruski «Chamer»
Susied «Stałkiera» pa stendzie — chutkasnaja mašyna 3T. Dyk voś jaki ty, biełaruski «Chamer» — braniravany kabryjalet na husienicach!
Udzielniki vystavy nie abminuli ŭvahaj i amataraŭ mody. Tut možna navat nabyć błakitnuju milicejskuju kašulu z karotkim rukavom za 17 420 rubloŭ.
Dla amataraŭ bolš tryvałaj vopratki — broniekamizelki. Nacyjanalnaja akademija navuk pryciahvaje naviednikaŭ ekzemplarami achoŭnych kamizelek, u jakich zasieli kuli, a rasiejskaja firma «Armakam» zavablivaje elehantnymi biełymi damskimi madelami, padobnymi da topikaŭ. Cana — 250—300 dalaraŭ. Nia tak i doraha, kali razmova viadziecca pra žyćcio i śmierć.
Tutaka i kaski. Asabliva pryhoža hladzicca čorny šlem «Skat», duža padobny da nataŭskaha. Na iłbie — vyščarbinka. Kula nie prajšła.
Svoj stend maje i Vybuchatechničny dy kinalahičny centar unutranych vojskaŭ MUS. Praŭda, najbolš cikavyja ekspanaty prezentavanyja na śviežym pavietry. Heta ich robaty abiasškodžvajuć miny, heta ich sabaki ładziać pakazalnyja vystupy. Aŭčary chapajuć «złačyncaŭ» za rukavy, nie lakajučysia aŭtamatnych strełaŭ, spanieli vyniuchvajuć vybuchoŭku. I ŭsio heta pad fon pieśni Sokałava-Vojuša «Mnie krajoŭ čužych nia treba...», jaki lijecca z dynamikaŭ na płošču... Dančyk? Bartkievič?
Amerykanskija bomby stanuć biessensoŭnymi
Na vulicy znachodziacca tyja ekspanaty, jakija pa vyznačeńni nielha źmiaścić pad dacham. Voś, naprykład, kamandna-štabnaja mašyna zenitna-rakietnaha dyvizijonu «Buk-MB». Uvachod achoŭvajuć dziaŭčaty z bedžykami «Ahat». Zazirajem usiaredzinu. U paŭzmroku tajamniča śvieciacca manitory kamputaraŭ, na ich — mapa miascovaści.
Pierad hałoŭnym uvachodam razhornuty kompleks «Piačora». Šeryja rakiety nacelvajucca ŭ bok šmatpaviarchovak Viaśnianki, na chvilinu spyniajucca, potym pieravodziać svoj suvory pozirk na futbolny manež. Pobač šalona krucicca radar. Ale kompleks nie paražaje naziemnych celaŭ: jon stralaje pa mišeniach, što latuć z chutkaściu 900 km/h u radyjusie niekalkich dziasiatkaŭ kilametraŭ.
Hety kompleks byŭ narodžany jašče za savietami, tamu jamu permanentna davodzicca zmahacca sa staraściu. Daktarami vystupajuć admysłoŭcy pryvatnaha ŭnitarnaha pradpryjemstva «Tetraedr», jakoje abjadnała kala 100 byłych vajskovych inžyneraŭ dy kanstruktaraŭ.
Andrej Vachoŭski, hieneralny dyrektar dy hałoŭny kanstruktar «Tetraedru», raspavioŭ žurnalistam u dzień adkryćcia vystavy pra plany pradpryjemstva. Jon nazvaŭ Rasieju «hałoŭnym našym stratehičnym sajuźnikam», a voś tyja krainy, u jakija «Tetraedr» pradaje madernizavanaje ŭzbrajeńnie, pieraličvać paźbiahaŭ. Tamu, raspaviadajučy pra miesca praviadzieńnia najbližejšych vyprabavalnych strelbaŭ «Piačory» ŭ traŭni, jon abmiežavaŭsia frazaj «u adnoj afrykanskaj krainie».
Andrej Vachoŭski całkam salidaryzavaŭsia z Pucinym, jaki nazvaŭ raspad SSSR «najvialikšaj hieapalityčnaj katastrofaj», a taksama padkreśliŭ, što apošniaja vajna ŭ Iraku była hrubaj ahresijaj.
Kali ambitnyja plany «Tetraedru» ździejśniacca, dyk ahresijam, treba mierkavać, pryjdzie kaniec. Ci, jak najmieniej, vy-karystańniu zvyšdakładnaj zbroi. Najnoŭšaja rakietnaja systema, jakuju raspracoŭ-vaje «Tetraedr», maje zrabić zvyšdakładnyja bomby dy rakiety biessensoŭnymi. Systema, analahaŭ jakoj, pa słovach dyrektara «Tetraedru», niama nidzie ŭ śviecie, budzie prezentavanaja na «MILEX-2007». Heta budzie zenitna-rakietny kompleks zvyšmałoj dalnaści, pryznačany dla baraćby z vysokadakładnaj zbrojaj.
Što heta značyć? Ujavicie, što vajskovy samalot skidaje bombu, jakaja navodzicca na bunkier, adkul viadziecca kiravańnie vojskami praciŭnika. Źniščyć takuju rakietu ci bombu ŭ palocie vielmi składana, bo jana moža mieć roznuju trajektoryju. Ale na apošniaj stadyi padlotu da mety jaje trajektoryja vyprastoŭvajecca. I ŭ hety momant (razmova idzie pra adnu-dźvie sekundy) u dziejańnie budzie ŭstupać novaja biełaruskaja zbroja, jakaja vyličyć tuju trajektoryju dy źniščyć zvyšdakładnuju rakietu da taho, jak jana patrapić u abjekt.
Lohika padkazvaje, hety kompleks nia zmoža «zakryć» usiu krainu — zvyšmałaja dalnaść (ad niekalkich sotniaŭ metraŭ da adzinak kilametraŭ) hetaha nie dazvolić. Abarona budzie vieścisia kropkava, pad «parason» patrapiać tolki peŭnyja asabliva važnyja abjekty — punkty kamandavańnia, uradavyja budynki...
Što da vyhladu tych kompleksaŭ, dyk hiendyrektar «Tetraedru» paraiŭ šukać pravobraz u dziciačych mulcikach pra zorkavyja vojny, jakija viaduć robaty-transformery. «Nietradycyjny padychod da cisku na balavyja kropki pavinien dać dobry vynik», — miarkuje A.Vachoŭski i padkreślivaje, što heta budzie nieskładanaja i niedarahaja zbroja. «My ŭ stanie zahruzić rynki śvietu svajoj pradukcyjaj».
«Asa», adaptavanaja da nataŭskich rakietaŭ
Zrešty, sa słovaŭ dyrektara «Tetraedru», pradpryjemstva ŭ palityku nia lezie dy supracoŭničaje ź lubymi krainami ŭ ramkach rezalucyj AAN. Hałoŭnaje, kab była vyhadnaja prapanova. Hetak, madernizavany pradpryjemstvam kompleks «Asa» ciapier rychtujuć dla vykarystańnia razam z rakietami, jakija stajać na ŭzbrajeńni krainaŭ NATO. Paśla adpaviednaj madernizacyi «Asy», nataŭskija rakiety z telekiravańniem dy palepšanymi bajavymi charaktarystykami možna budzie stavić na hety kompleks, što adkryje dla jaho novyja rynki.
Kałašnikaŭ i «Floks»
Zrešty, słovazłučeńnie «zbroja, analahaŭ jakoj niama ŭ śviecie» — stały termin u leksykonie vytvorcaŭ uzbrajeńnia. Hetak, Andrej Ramanaŭ, hieneralny dyrektar rasiejskaha AAT «Abarončyja systemy», zajaviŭ, što ich madyfikacyja kompleksu «Piačora» nia maje analahaŭ u śviecie, i heta ŭ toj čas, jak na Mašerava, 14 demanstravaŭsia jašče adzin varyjant «Piačory» — biełaruski, sa słovaŭ jahonych raspracoŭščykaŭ — nia mienš unikalny.
Kankurencyja na rynku ŭzbrajeńniaŭ vielmi vostraja. «MILEX-2005» naviedaŭ navat hienerał-lejtenant Michaił Kałašnikaŭ. Stvaralnik lehiendarnaha aŭtamata-bestseleru — nievysoki stary, jaki, zdajecca, nikoli nie zdymaje z hrudzioŭ dźvie załatyja zorki.
Na pytańnie pra aŭtamat «Floks», jaki mieŭsia zrabicca biełaruskim kankurentam «Kałašnikava», hienerał adkazaŭ davoli miralubna: «Maja zbroja nie zakryvaje mahčymaściaŭ kankuravać z maimi ŭzorami. Nam treba ŭmacoŭvać abaronazdolnaść kožnaj z našych krainaŭ. Kali chto lepš zrobić — ja pieršy pacisnu ruku».
Vojny źniknuć, zbroja — nikoli
Ci źniknuć kali-niebudź vojny? Naŭrad ci. «Na žal, u pryrodzie ludziej prysutničaje ahresiŭnaść dy niedavier da sabie padobnych, — miarkuje A.Vachoŭski. — Treba mieć mocnyja ciahlicy, kab być spakojnymi». Ale, na dumku hieneralnaha dyrektara «Tetraedru», praz 20—30 hadoŭ vojny ŭ ciapierašnim vyhladzie mohuć źniknuć. Jon miarkuje, što na pieršy plan moža vyjści psychalahičnaja dy infarmacyjnaja vajna, psychatropnaja zbroja.
Ale pakul da hetaha daloka, i handal zbrojaj niasie dziaržavam šalonyja prybytki. A ci možna zarabić asabistaje bahaćcie na handli zbrojaj na postsavieckaj prastory, skažam, u Rasiei? Uładzimier Palaščuk, kiraŭnik rasiejskaj delehacyi na «MILEX-2005», namieśnik dyrektara Federalnaj słužby pa vajskova-techničnym supracoŭnictvie Rasiei, byŭ ščyrym: «Tearetyčna ŭsio mahčyma», — adkazaŭ jon i ŭśmichnuŭsia.
Aleksin i Tapuzidzis skončyli vajnu za tytuniovy rynak Biełarusi. Abodva prajhrali. A voś chto, zdajecca, pieramoh13
Kamientary