Пясчаныя буры, якія даходзяць да Беларусі з Сахары, могуць утрымліваць радыяцыю
9.02.2025 / 15:14
Міжнародная каманда навукоўцаў выявіла ў пясках і пылу з Сахары, якія апынуліся ў Еўропе, радыеактыўныя часціцы цэзію і плутонію. Дагэтуль меркавалася, што іх крыніца — сляды ядзерных выпрабаванняў, якія Францыя некалі праводзіла на поўначы Афрыкі, але цяпер выявілася сапраўдная прычына.
Пясчаная бура на поўдні Беларусі. Фота: «Планета Беларусь»
Міжнародная група кліматолагаў пры французскім універсітэце Парыж-Сакле прааналізавала больш за 50 узораў пяску і пылу, сабраныя ў розных частках Еўропы, якія ў 2022 годзе прынесла з сабой магутная пясчаная бура з афрыканскай Сахары.
Аналіз паказаў наяўнасць ва ўсіх ўзорах радыеактыўных ізатопаў плутонію і цэзію (цэзій-137), якія звычайна ўзнікаюць пасля ядзерных выбухаў. Але іх канцэнтрацыя была занадта нізкай, каб уяўляць пагрозу для здароўя людзей, паведамляе навуковы партал Interesting Engineering.
Прысутнасць радыеактыўных часціц у пустыні Сахара ўжо даўно не сакрэт — у часы Халоднай вайны Францыя перыядычна выпрабоўвала ў рэгіёне сваю ядзерную зброю, след ад якой застанецца там яшчэ вельмі доўні час.
Аднак тыя часціцы, якія апынуліся ў Еўропе разам з сахарскай пылавой бурай, як высветліла даследаванне, не маюць сувязі з мінулымі французскімі ядзернымі выпрабаваннямі.
«Крыніцай аказаліся больш магутныя ядзерныя выпрабаванні ЗША і СССР на іх уласных тэрыторыях падчас гонкі ўзбраенняў у другой палове мінулага стагоддзя. Істотная частка радыеактыўных ападкаў, якія разляталіся па ўсім свеце, асядала і ў паўночнаафрыканскай пустыні, адкуль дагэтуль парцыённа працягвае трапляць у Еўропу разам з пясчанымі бурамі», — адзначаюць кліматолагі.
Вялікая пылавая Бура 2022 года, якую аналізавалі навукоўцы, тады ніяк не закранула Беларусь, але пяскі з Сахары ўсё ж некалькі разоў траплялі ў нашу краіну. З'яву можна было назіраць у 2019-м і двойчы ў 2024-м (пераважна на поўдні Беларусі, але пыл, бывала, даходзіў і да Мінску). Наяўнасць радыеактыўных часціц, калі верыць дзяржаўным крыніцам, ва ўсіх выпадках не фіксавалася.